«حوادث امروز» : مادر شدن برای این زنان فرق می‌کند! مادر شدن برای هر زنی دنیایی از شور و عشق را به همراه دارد، اما زنانی همچون او و امثال او از مادر شدنشان لذت نمی‌برند. آنها می‌دانند سرنوشت خوبی در انتظار فرزندانشان نیست؛ شاید چیزی شبیه سرنوشت خودشان و شاید هم بدتر از آنها. خیلی وقت‌ها هم درد خماری و شعف نئشگی از یادشان می‌برد آنها هم دارند مادر می‌شوند و در برابر فرزندشان مسئولند و باید برایش مادری کنند. شاید هم با عنایت به اینکه می‌دانند انتهای سرنوشت فرزندشان قرار است چه باشد ترجیح می‌دهند حتی قبل از به دنیا آمدن، نوزادشان را پیش‌فروش کنند! شاید دست سرنوشت او را به خانواده‌ای برساند و بتواند عطر و طعم یک زندگی عادی کنار خانواده را تجربه کند. شاید هم به ابزاری برای کسب و کار زنانی تبدیل شود که با دارو‌های خواب‌آور نوزادش را بر دوش می‌بندند تا رهگذران با دیدن چهره معصوم این فرشته‌های بی‌گناه بیشتر و بهتر به آنها توجه کنند و درآمد بیشتری به‌دست بیاورند.
قصه‌ای که تبدیل به واقعیتی تلخ شد
خرید و فروش نوزادان و کودکان از آن دست موضوعاتی است که همیشه در گزارش‌ها و پیگیری‌های رسانه‌ای جنبه پچ‌پچ‌های درگوشی داشت و کمتر مقام رسمی‌ای حاضر بود این موضوع را رد یا تأیید کند. نخستین بار این ماجرا از سوی فاطمه دانشور رئیس وقت کمیسیون اجتماعی شورای شهر رسانه‌ای شد تا ماجرایی که پیش از این حکم قصه یا افسانه داشت جای خود را در میان تلخ‌ترین آسیب‌های اجتماعی باز کند و به صدر اخبار رسانه‌ها راه یابد. هر چند رسانه‌ای شدن این مسئله کمک چندانی به وضعیت خرید و فروش نوزادان نکرد و همچنان این تجارت تلخ زیر پوست شهر‌های بزرگ بی‌سر و صدا ادامه یافته و حالا از سوی یکی دیگر از اعضای شورای شهر تهران مورد تأیید قرار گرفت تا نشان دهد این معضل همچنان ادامه دارد. جدا از اظهارنظر الهام فخاری درباره نوزادفروشی در پایتخت که می‌گوید: «ممکن است به دلیل شرایط سخت اقتصادی این کار افزایش یابد، ولی ما آماری در این زمینه نداریم» نشانه‌های روشن دیگری بر این تخلف وجود دارد. نمونه‌اش آگهی‌های فروش نوزاد در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که خیلی‌هایش موفق بوده و چند مورد هم با دخالت و پیگیری پلیس نافرجام مانده است.
۱۰۰ میلیون تومان بدهید بچه ببرید!
چندی پیش مأموران پلیس هنگام رصد فضای مجازی در تلگرام و اینستاگرام با آگهی فروش عجیبی مواجه شدند. در متن آگهی نوشته شده بود: «نوزاد با شناسنامه، فقط ۱۰۰ میلیون تومان.» ماجرا از این قرار بود که زن آرایشگری از طریق مشتریانش زن جوانی را که در عقد موقت ناخواسته باردار شده بود پیدا کردند و با برقراری ارتباط با زوجی نابارور بچه زن جوان را به آنها فروختند. زن آرایشگر که تصمیم می‌گیرد این کسب و کار پرسود را ادامه دهد در دومین خرید و فروش نوزاد از سوی پلیس دستگیر می‌شود، اما ماجرای نوزادفروشی به همین یک شکل محدود نمی‌شود و هر نوزاد یا کودکی که خرید و فروش می‌شود برای خودش داستانی دارد.هر چند زوج‌های نابارور به دلیل سختی‌های پذیرش سرپرستی فرزند از سازمان بهزیستی خیلی وقت‌ها به راه‌های میانبر بچه‌دار شدن فکر می‌کنند، اما اصلی‌ترین دلیل نوزادفروشی، بازار داغ خرید و فروش نوزاد از سوی زوج‌های نابارور نیست. مشتریان اصلی نوزادان زنان معتاد و کارتن‌خوابی که حاضرند بچه‌هایشان را به قیمت‌های ناچیزی بفروشند اغلب اوقات باند‌های گدایی هستند و این بچه‌ها تا زمان شیرخوارگی یک‌جور‌هایی ابزار کارشان محسوب می‌شوند و اگر به دوران کودکی برسند به یکی از همان کودکانی تبدیل می‌شوند که پشت چراغ قرمز سر چهارراه یا در مترو و دیگر مکان‌های کوچه و خیابان فال و گل می‌فروشند و گدایی می‌کنند.
تخفیف ویژه بابت اعتیاد؛ نوزاد فقط ۱۰۰ هزار تومان!
سال ۹۴ بود که فاطمه دانشور رئیس کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران به عنوان یک مقام رسمی موضوع نوزادفروشی را رسانه‌ای کرد. به گفته وی، گزارش‌هایی وجود دارد که نشان میدهد زنان کارتن‌خواب و زنان روسپی هنگام زایمان به برخی بیمارستان‌های جنوب و مرکز شهر مراجعه می‌کنند و پس از به دنیا آمدن نوزاد با دریافت ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بچه خود را می‌فروشند.وی درباره شیوه‌های خریدو فروش این نوزادان گفته بود: «خرید و فروش این بچه‌ها هم‌اکنون در اطراف چند بیمارستان انجام می‌شود و نوزادانی که توسط مادران معتاد و کارتن‌خواب متولد می‌شوند توسط باند‌های مختلف اعم از متکدیان خریداری می‌شوند.» تلخ‌ترین نکته در میان صحبت‌های دانشور این بود: «به دلیل بیماری‌های بسیار و عدم نگهداری صحیح، این بچه‌ها عمر زیادی ندارند.»بعدتر‌ها هم ماجرای نوزادفروشی تکذیب نشد بلکه شهیندخت مولاوردی معاون وقت زنان و خانواده رئیس‌جمهور با تأیید پیش‌فروش نوزادان از زیاد بودن موارد آن در کشور سخن گفت. بنا به گفته وی، عوامل زنجیر‌واری مانند فقر اقتصادی، فقر فرهنگی، اعتیاد، کارتن‌خوابی و ازدواج کودکان منجر به فروش این نوزادان می‌شود.در ادامه هم در پی اظهارات فاطمه دانشور درباره خرید و فروش نوزادان رئیس اداره پیشگیری و درمان سوء‌مصرف مواد مخدر وزارت بهداشت از تولد سالانه ۷۰ هزار نوزاد از مادران معتاد خبر داد؛ نوزادانی که بنا به تأکید علیرضا نوروزی باید برای ترک و رفع علائم اعتیاد در بیمارستان بستری شوند. حالا هم گزارش‌های رسانه‌ای و هم اظهارات مسئولان همچون فخاری عضو شورای شهر نشان میدهد نوزادفروشی کمتر نشده، بلکه تنها نرخش بالاتر رفته، درست شبیه سایر خرید و فروش‌های قانونی و غیرقانونی!
همکاری با وزارت بهداشت برای کنترل نوزادفروشی
حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور فروش نوزاد توسط برخی مادران معتاد را واقعیتی عنوان می‌کند که انجام می‌شود. وی در عین حال در این باره می‌گوید: «اینکه خرید و فروش نوزاد در کشور انجام می‌شود را همه می‌دانیم، اما اینکه کسی گمان کند کادر و پرسنل بیمارستان در این خرید و فروش‌ها نقش داشته یا اقدام به این کار می‌کنند، فرضیه کاملاً اشتباهی بوده و ممکن نیست، زیرا در صورت بروز چنین جرمی از سوی پرسنل بیمارستان، نهاد‌هایی همچون دادستان عمومی انقلاب تهران به این مسئله ورود خواهند کرد و از آن جلوگیری می‌کنند.»مسعودی‌فرید با تأکید بر اینکه اغلب مادران کارتن‌خواب نسبت به فروش کودک خود اقدام می‌کنند، درباره اقدامات بهزیستی برای جلوگیری از این خرید و فروش نوزادان به «جوان» این‌گونه توضیح میدهد: «از چند سال پیش که موضوع نوزادفروشی مطرح شد طی همکاری بهزیستی با وزارت بهداشت از سوی معاونت بهداشتی این وزارتخانه به همه بیمارستان‌ها ابلاغ شد چنانچه مادر معتادی برای زایمان به بیمارستان‌ها مراجعه کند و نوزاد معتادی به دنیا بیاید حق ترخیص مادر و نوزاد را ندارند تا زمانی که گزارش مددکاری تکمیل شود و باید به بهزیستی ارجاع و با اورژانس اجتماعی تماس گرفته شود. اورژانس اجتماعی نیز مداخله را با همکاری مددکار بیمارستان آغاز و پیگیری می‌کند، به طوری که در جریان گزارش مددکاری ممکن است خانواده صلاحیت پذیرش کودک خود را نداشته باشد، زیرا تشخیص داده می‌شود که در صورت واگذاری نوزاد به خانواده آنها خارج از بیمارستان اقدام به فروش نوزاد خود کنند.»
کاهش ۸۰ درصدی نوزادفروشی
فرید تأکید می‌کند: «طبق گزارشی که از بیمارستان‌ها گرفتیم و گزارشی که سازمان‌های مردم‌نهاد مثل مهرآفرین به ما می‌دهند این مسئله تا ۸۰ درصد کاهش یافته است. در بیمارستان‌ها که اصلاً چنین چیزی نداریم و نوزادی که از مادر دارای اعتیاد به دنیا بیاید باید گزارش مددکاری‌اش تکمیل شود. حتی دستور احراز هویت مادر نیز داده شده تا کسی خودش را به جای مادر نوزاد جا نزند و هم دوستان ثبت احوال و هم وزارت بهداشت در این‌باره همکاری دارند.»وی می‌افزاید: «نگرانی ما این است که بچه‌ای در خارج از نظام‌های بهداشتی مثل پاتوق‌ها و مراکز نگهداری زنان باردار به دنیا بیاید که برای این کار هم از سازمان‌های مردم‌نهاد کمک می‌گیریم. بسیاری از این‌ها مادران دارای اعتیاد بی‌خانمان هستند و به احترام مادر بودن این‌ها ما با همکاری سمن‌ها برنامه‌ریزی کردیم تا در مراکز VRC از همان دوران بارداری تحت مراقبت قرار بگیرند.»معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در واکنش به سختی‌هایی که برای پذیرش فرزندخوانده در مراکز بهزیستی وجود دارد و اینکه چقدر چنین روند‌هایی می‌تواند به خرید و فروش نوزاد به زوج‌های نابارور دامن بزند، تأکید می‌کند: «با اصلاح قانون فرزندخواندگی در سال ۹۲ ارائه فرزند به خانواده‌ها بسیار تسهیل شد. مطابق قانون قبلی مربوط به سال ۵۳ ما تنها می‌توانستیم بچه‌های زیر ۱۲ سال را به خانواده‌ها واگذار کنیم، اما با قانون جدید تا ۱۶ سالگی هم می‌تواند به خانواده‌ها داده شود یا قبلاً فقط بچه‌های فاقد پدر و مادر واگذار می‌شدند، اما حالا با تأیید عدم صلاحیت پدر و مادر این بچه‌ها هم به خانواده‌های متقاضی فرزند واگذار می‌شوند. ۸۷ درصد بچه‌ها در مراکز بهزیستی پدر یا مادر شناخته‌شده دارند و حتی به خانواده‌های دارای فرزندی که خواهان سرپرستی این بچه‌ها باشند امکان واگذاری سرپرستی وجود دارد و حتی خانم‌های مجرد بالای ۳۰ سال هم می‌توانند فرزندخوانده داشته باشند.»
واگذاری ۱۶۷۸ بچه به عنوان فرزندخوانده دائم
فرید با بیان اینکه در سال ۹۷ تعداد ۱۶۷۸ بچه به عنوان فرزندخوانده دائم به خانواده‌ها واگذار شده‌اند می‌افزاید: «طبق احکام شرعی ما فرزندخوانده ارث نمی‌برد و مطابق قانون قبلی باید چیزی به نام فرزند خوانده می‌شد چراکه مواردی وجود داشت که پس از مرگ پدر و مادر فرزندخوانده هیچ پشتوانه حمایتی برای ادامه زندگی نداشته است، اما در اصلاح قانون جدید این مسئله به عهده قانونگذار گذاشته شده تا قاضی بر اساس شرایط زوجی که خواهان سرپرستی بچه هستند تصمیم می‌گیرد که این تضمین چه باشد و چقدر باشد و یا اصلاًَ چیزی به نام بچه بشود یا خیر.»
وی برای اثبات تسهیل قانون فرزندخواندگی آمار و ارقام دیگری هم در دست دارد و می‌گوید: «سال گذشته ۱۶۰ خانم مجرد از بهزیستی فرزند گرفتند.»
پذیرش سرپرستی ۱۲۸ کودک دارای معلولیت
جذاب‌ترین بخش صحبت‌های معاون اجتماعی بهزیستی پذیرش سرپرستی ۱۲۸ کودک دارای معلولیت و بیماری‌های خاص به فرزندخواندگی از سوی خانواده‌هاست. فرید با اشاره به اینکه هستند خانواده‌هایی که حاضرند این بچه‌ها را به فرزندخواندگی قبول کنند تصریح می‌کند: «این خانواده‌ها پذیرفته‌اند تا هزینه‌های درمان آنها را هم خودشان بدهند. حتی بچه مبتلا به HIV را هم برده‌اند.»معاون اجتماعی بهزیستی مشکلات پذیرش فرزندخواندگی را نمی‌پذیرد و در عوض به چالش‌هایی اشاره می‌کند که این سازمان با خانواده‌های خواستار فرزندخواندگی دارد. وی می‌گوید: «برخی خانواده‌ها می‌گویند بچه زیر دو سال می‌خواهیم یا دختر می‌خواهیم یا به دنبال نوزاد هستند و این باعث می‌شود تا خانواده‌ها زیاد پشت نوبت بمانند چراکه بچه‌هایی با این شرایط کم داریم.»
خرید و فروش نوزاد جرم است
فرید معتقد است کسانی به سراغ خرید بچه می‌روند که شرایط پذیرش فرزندخواندگی را ندارند در حالی که این کار جرم است و حتی پدر و مادر هم حق ندارند بچه‌شان را بفروشند و اگر فرد غیری این کار را بکند جرم آدم‌ربایی دارد و مطابق قانون هر کس بچه‌ای را پیدا می‌کند باید در کمترین زمان به نهاد‌های انتظامی تحویل بدهد، اما اغلب این خانواده‌ها از جرم بودن خرید و فروش نوزاد خبر ندارند.به گفته وی حتی اگر اطرافیان هم این مسئله را بدانند باید به مراجع قانونی اطلاع دهند، چون این کار به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست و جرم است و بعد‌ها این زوج‌ها را دچار مشکل می‌کند.بنا به تأکید فرید بخش دیگری از ماجرا هم به باند‌های تبهکار و باند‌هایی که از این بچه‌ها سوءاستفاده می‌کنند بازمی‌گردد.