«حوادث امروز» یک تک‌تیرانداز آموزش دیده می‌تواند حریف یک گروهان سربازی باشد که دوره‌های تخصصی و آموزشی را سپری نکرده‌ باشند با این حال همین همین تک‌تیرانداز باید در شرایطی باشد که هنگامی که دست به ماشه می‌برد اطرافیانش مخل کارش نباشند. وضعیت آتش‌نشان هنگام انجام عملیات امداد و نجات بی‌شباهت به تیرانداز آموزش دیده نیست.

روز گذشته جلال ملکی، معاون اجتماعی و سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران فرصتی را فراهم کرد خبرنگاران حوزه حوادث از مجموعه آموزشی این سازمان بازدید کنند که به ذکر چند نکته در این باره اشاره می‌کنم.

یک: هر آتش‌نشان پیش از این که راهی عملیات شود از گزاره‌های دشواری عبور می‌کند تا در حوادث برق‌گرفتگی در نقش تکنسین برق، در عملیات نجات از ارتفاع در نقش کوهنورد، در واژگونی و سوانح رانندگی در نقش متخصص فنی،در حادثه گازگرفتگی در نقش تکنسین گاز، هنگام ریزش آوار در نقش معمار یا مهندس سازه و در هر حادثه‌ای که امکان بروز دارد با کسب آموزش‌های دشوار در نقش کارشناس همان حوزه عمل کند. هر آتش‌نشان که راهی عملیات می‌شود، انگاره‌ای جز عملیات نجات ندارد. او پیش از عملیات مهارت‌های لازم برای عملیات امداد و نجات را سپری کرده است بنابراین جامعه باید به این باور برسد در پس هر آتش‌نشان، مهارت و آموزش‌های زیادی وجود دارد که برای امداد و نجات به کار گرفته می‌شود.

دو: مسئولان یکی از مهم‌ترین ابزارهای دست‌وپاگیر مهم در عملیات‌های امداد و نجات آتش‌نشانی هستند. ما همواره در جریان حوادث بزرگ مثل آتش سوزی بیمارستان گاندی، متروپل، پلاسکو و حوادثی که اتفاق می‌افتد شاهدیم بعد از هر حادثه، تیم‌های گسترده از مسئولان برای بازدید راهی محل می‌شوند.اگر آن‌ها عقده دیده شدن در رسانه‌ها را نداشته باشند مطمئن باشند که حضورشان مخل عملیات امداد و نجات است. پلیس باید شرایط امنیتی برای حضور آن‌ها را فراهم کند بنابراین با حضور هر مسئول تیم‌های امنیت و مراقبت هم باید در محل حاضر شوند.همین طور محدودیت‌های رفت و آمد هم در محل برقرار می‌شود و مهم‌تر از همه توجه فرماندهان میدان که باید متوجه نیروهای تحت امرشان باشد برای پاسخ‌گویی از وضعیت موجود به سمت مسئولان جلب می‌شود. سوی دیگر عملیات افراد گرفتار شده میان دود و آتش هستند که مرگ و زندگی آن‌ها به ثانیه‌ بند است که این گونه از دست می‌رود. مسئولان در همه دولت‌ها اگر می‌خواهند قدردان نیروهای امداد باشند بعد از حادثه هم می‌توانند راهی ایستگاه‌های آتش‌نشانی شوند و از تلاش امدادگران قدردانی کنند و یا در بهترین حالت به وظایف قانونی شان عمل کنند تا در ترک فعل‌هایشان این حوادث بروز پیدا نکند. اگر هم نیاز به توضیح درباره حادثه روی داده باشد خوشبختانه آتش‌نشانی تهران سخنگویی توانا دارد که هیچ سازمان دیگری در کشور مثل آن را ندارد که در هر ساعت شبانه روز و حتی در دل عملیات هم به خبرنگاران پاسخ می‌دهد و می‌توانند توضیحات حادثه را از او مطالبه کنند.

سه:سکوت مهم‌ترین نیاز امدادگران برای عملیات‌های امداد و نجات است.یکی از مربیان آموزش برایمان توضیح داد که وقتی تیم‌های آتش‌نشان از خارج برای پشتیبانی وارد ایران می‌شوند فقط نیمه‌های شب وارد عملیات امداد و نجات می‌شوند. علتش این است که هجوم مردم عملیات امداد را مختل می‌کند. اگر همه‌جا در سکوت باشد امدادگرانی که خود را به زیر آوار رسانده‌اند در همان سکوت قادرند صدای نفس کشیدن مصدوم را بشنوند اما در هیاهوی ایجاد شده این امکان وجود ندارد. حالا بیاییم و وضیت موجود را با وضعیت ایده‌آل بررسی کنیم و برای رسیدن به آن تلاش کنیم.

چهار: کم‌تر اتفاقی در تهران یا هر جای دیگری روی می‌دهد که بی‌احتیاطی چاشنی آن نباشد. ریزش ساختمان‌های ناایمن به دلیل بی‌احتیاطی‌های صورت گرفته در ایمن کردن آن است.بیمارستان گاندی را بی‌احتیاطی مدیران سرمایه‌دارش آتش زد، منتهی زحمت آن به دوش آتش‌نشانان افتاد. اگر مدیرانش به اخطارهای آتش‌نشانی توجه کرده بودند گردن کج نمی‌کردند و با پخش ویدوئو برای آتش برافروخته شده تظلم‌خواهی نمی‌کردند. شاید بعضی هم باورشان این باشد که آتش‌نشان است دیگر، باید برود و به دل آتش بزند و جانش را هم به خطر بیندازد. شاید این که هر روز بر تعداد ایستگاه‌های آتش‌نشانی اضافه می‌شوند ناشی از خریت پنهان در همین باور باشد که به جای تأمل و هزینه کردن برای ایمن‌سازی و محافظت از جان دیگران، ترجیح می‌دهند یک گوشه بنشینند تا عده‌ای عملیات امداد را به صرف وظیفه‌ذاتی‌شان انجام دهند.

پنج: هر بنایی که در شهر ساخته می‌شود باید توان مراقبت از خود و افرادی که به آن رفت و آمد دارند را داشته باشد.دادستان‌ها و مدیران شهری که بعد از حوادث در محل حاضر می‌شوند باید قبل از بروز فجایع در این امر دخالت داشته باشند تا فرصت‌طلبان به ضرب رشوه‌های کلانی که می‌دهند و بناهای ناامنی که می‌سازند برای مردم هزینه ایجاد نکنند.

شش: هر آتش‌نشان با آموزش‌هایی که سپری می‌کند یک نیروی کارآمد برای جامعه است بنابراین آموزش از موثرترین ابزارهای لازم برای مدیریت بحران و پیشگیری از حوادثی است که هر لحظه امکان بروز دارد. همه ساله شهروندان بسیاری در جریان حوادث برق‌گرفتگی، گاز گرفتگی، سقوط از ارتفاع، غرق شدگی، آتش سوزی، ریزش آوار و ... جانشان را از دست می‌دهند که اگر این حوادث بازکاوی شود مشخص می‌شود که این افراد قربانی بی‌احتیاطی ناشی از عدم فراگیری آموزش و مهارت‌های مراقبتی هستند.

دو: